Recensie en foto’s: Mieke van der Raay
Afgelopen donderdagavond 21 september was in Rotterdam de première van ‘This is not a dance’ van Nastaran Razawi Khorasani.
De titel doet de voorstelling eer aan, alhoewel heel de voorstelling over niets anders dan dansen gaat, zien we geen enkele dans. Ook al weten van eerdere voorstellingen waarin Nastaran speelde zoals Uniform en Bye bye baby, dat Nastaran een begenadigd danseres is.
In Iran is dansen officieel verboden. Sinds de Islamitische Revolutie hebben alle dansgezelschappen er hun deuren moeten sluiten. Veel dansers en choreografen zijn naar het buitenland gevlucht. Degenen die er nog wonen, moeten vindingrijk zijn. Hoe houden zij deze kunstvorm levend? Theatermaker Nastaran Razawi Khorasani presenteert de dansperformance ‘This is not a dance’ waarin censuur centraal staat. Wat mag gezien worden en wat niet? Terwijl muziek en belichting elkaar steeds verder opzwepen, probeert ze haar dansende lichaam te beteugelen.
Tijdens de voorstelling geeft Nastaran het podium aan stemmen van choreografen en dansers die wonen in Iran en de diaspora. Hoe gaan zij om met het dansverbod? Hoe beoefenen zij hun beroep, welk gevaar lopen zij, voor welke vrijheden strijden zij? This is not a dance is een eerbetoon aan het lichaam dat wil bewegen. Een eerbetoon aan de kunst die gemaakt moet worden, in welke vorm dan ook.
Nastaran is bij binnenkomst een groot zwart fluwelen doek op het podium goed aan het leggen, soms kijkt ze je aan met een doordringende blik. Ze beweegt minimaal. Maar weet je aandacht wel te trekken. De gehele voorstelling luister je naar de verhalen achter de verboden verhalen van de dans in Iran. De tekst wordt meestal gesproken in het Farsi, vandaar dat we op het grote achterdoek een vertaling zien in het Nederlands en in het Engels.
Nastaran heeft aan vele mensen in Iran vragen gesteld, bijvoorbeeld waarom zij denken dat dansen in Iran verboden is. Een van de gevraagde mensen wist te vertellen dat dans verboden is, omdat het bewustzijn creëert, bewustzijn van het lichaam. Dat het als verleiding kan worden uitgelegd. Helaas waren niet veel mensen bereid om te praten. Puur uit angst om opgepakt te worden. Wel wordt tijdens de gesprekken duidelijk dat er ondergronds nog wel gedanst wordt.
De meeste tijd van de voorstelling staat Nastaran je gewoon aan te kijken of te staren in de omgeving. Op enkele select gekozen momenten verdwijnen de dialogen en horen we muziek. We zien haar in lichtflitsen heel wild dansen. Tegen het einde zien we haar tegen het achterdoek staan, terwijl er lampen achter haar, aan en uit gaan, zodat er een bewegende schaduw te zien is op het achterdoek, zodat het net lijkt of ze danst.
Er waren net iets te vaak momenten in de voorstelling waar niets gebeurde, alleen maar een spot die heen en weer bewoog, of de lichtflitsen die net iets te lang duurden. Misschien dat dit bewust was gedaan zodat je kon nadenken over wat je net gehoord had. Voor mij haalde dit de vaart uit de beleving van het verhaal.
Het is een voorstelling die je aan het denken zetten, een leermoment. Het drukt je op de feiten. Hoe goed hebben we het wel niet in Nederland en hoeveel mogen en kunnen wij doen.
