Recensie: Chantal Foeken
Foto: ©Sanne Peper
Bij de première op 1 maart konden we helaas niet aanwezig zijn, maar we kregen een herkansing. Op 5 maart in de ochtend speelde de Toneelmakerij hun nieuwe voorstelling Rabbit Hole in De Brakke Grond voor een groep Amsterdamse docenten. Een voorstelling die de tijdgeest goed weet te vangen, en die oproept om in gesprek te gaan met leerlingen of je kinderen over wat internet en social media doet. Want welke mening is de waarheid (kan een mening waarheid zijn?), en hoe ga je om met andere meningen?
Iedereen heeft het waarschijnlijk wel eens gemerkt: als je iets langer naar een filmpje kijkt op YouTube of Instagram (of TikTok voor de jongeren), schotelen de algoritmes je steeds meer van diezelfde soort filmpjes voor. Zo beland je in een fuik (de rabbit hole) van informatie die in jouw straatje past, maar die niet per se waar is. Nadat de bezoekers zijn ingelogd via een QR-code en een anonieme gebruikersnaam hebben gekregen om mee te kunnen chatten op het forum, opent de voorstelling met een korte video over verschillende groepen die in het openbare debat lijnrecht tegenover elkaar lijken te staan, over onderwerpen als boeren, Gaza, Trump of Zwarte Piet. Onderwerpen waar ook online ontelbare, uiteenlopende meningen over te vinden zijn. Samy (Tomer Pawlicki) heeft zich opgesloten in zijn kamer. Weinig licht, een slaaphoekje, computer die prominent aanwezig is, blikjes energy drink en chips. Zijn vader is overleden aan corona, ondanks dat die gevaccineerd was en dus beschermd had moeten zijn, en op school circuleert een naaktfoto die hij aan een leuk meisje had gestuurd. Meer dan genoeg reden om iedereen te haten en de naasten die om hem geven – zijn moeder, zus Hanna (Bitha Babazadeh) en vriend Ezra – steeds verder van zich af te stoten. Online vindt Samy nieuwe vrienden in Neo17 en zijn volgers. Zij hebben de juiste woorden en trekken daarmee Samy dieper en dieper hun wereld in, een wereld van mannelijke overheersing, vrouwenhaat en geweld. Ze halen hem in verschillende chatsessies en videocalls over om te breken met de mensen die hem tegenwerken, tot aan gewelddadige wraak op zijn zus en klasgenoten aan toe. Hoewel we Samy het grootste deel van de voorstelling op de rug zien, en alleen zijn gezicht in beeld is via de webcam en het grote scherm op het toneel, straalt de eenzaamheid van hem af. Oudere, verstandigere zus Hanna blijft vanuit Berlijn – dus ook alleen zichtbaar op het scherm in videocalls – onvermoeibaar proberen in contact te blijven met haar broer, omdat hij nou eenmaal haar broer is waar ze van houdt. Knap om de emoties alleen via kleine webcams zo duidelijk te maken. Het publiek kan daarnaast via de chat bijdragen en reageren op de plannen en acties van Samy en zijn nieuwe vrienden, waar hij daadwerkelijk op reageert. Zo ontstaat een boeiende, interactieve voorstelling die naadloos aansluit bij de tijdgeest. Het taalgebruik tussen Samy en zijn online contacten is precies hoe jongeren communiceren in apps en chats, en de muziek van Boef en Joost Klein past goed bij de doelgroep. Dat je je smartphone niet hoeft op te bergen, maar juist nodig hebt bij deze voorstelling, zal jongeren ook zeker aanspreken. Zo vloeien de fysieke en online wereld samen in een heel vernieuwende opzet. Het enige mindere aan de voorstelling is dat er aan het einde wel een heel korte bocht in het verhaal wordt genomen om Samy uit zijn rabbit hole te krijgen. Was het maar zo gemakkelijk. Maar de boodschap van de voorstelling –heb aandacht voor elkaar, kom eens buiten je eigen (online) bubbel, blijf met elkaar in gesprek – staat als een huis, en geldt bovendien niet alleen voor jongeren. Speellijst: https://toneelmakerij.nl/agenda/?f-day=all&f-production=3009