Recensie: Martijn van Vuuren
Foto: Bowie Verschuuren
Regisseur en tekstschrijver Casper Vandeputte bewees al eerder succesvolle jongerenvoorstellingen te kunnen maken. Zo maakte hij de prijswinnende jongerenvoorstelling “Bloedlink” en het prachtige “De Gebroeders Leeuwenhart.” Ook dit keer weet Vandeputte een voorstelling neer te zetten voor jongeren die raakt en aanzet tot bezinning.
Stom gaat over een meisje dat in groep 8 zit en niet praat. Inmiddels heeft ze al 5 ‘praatdokters’ versleten en komt ze aan het begin van de voorstelling bij psycholoog zes (Kirsten Mulder) die moet gaan proberen te achterhalen wat er aan de hand is met Ziggy (Sophie Höppener). Ondertussen zien we een personage (Kaspar Schellingerhout) die buiten de scene spreekt tot Ziggy. Kaspar is de stem die Ziggy aanspoort om niet te praten, maar aanvankelijk blijft het onduidelijk wie deze persoon is.
Gaandeweg de voorstelling vallen steeds meer puzzelstukjes op zijn plaats en krijgen we een inkijkje in het leven van Ziggy. Op een zeer intelligente manier is het stuk opgebouwd. Ondanks dat Ziggy niet wilt praten, krijgt de psycholoog het voor elkaar dat zij praat uit naam van de mensen uit haar omgeving. Ziggy schiet in herinneringen uit haar leven, waarin zij de gedaante aanneemt van bijvoorbeeld een vriendinnetje of haar ouders. Op deze manier krijgen we steeds meer te weten over haar motieven om niet te praten.
Niet alleen Ziggy schiet in andere personage uit haar leven, maar ook de psycholoog kruipt in de huid van deze mensen, of in de huid van Ziggy zelf.
Ondertussen zien we het mannelijke personage radeloos worden. Acteur Kaspar Schellingerhout switcht op een aangrijpende wijze van gevoelig en kwetsbaar naar een heftige emotionele uitbarsting uit wanhoop, die kracht wordt bijgezet door het gitaarspel tijdens de scenes.
De voorstelling STOM maakt het maatschappelijke probleem zichtbaar van jongeren met depressieve en eenzame gedachtes. Het laat op een pijnlijke manier zien hoe deze jongeren vaak een muur om zich heen bouwen en hoe lastig het kan zijn om deze te doorbreken als buitenstaander.
Op een aangrijpende manier wordt je als kijker meegenomen in het leven van een puber, dat een grote emotionele ballast met zich meedraagt. Uiteindelijk wordt vanuit een verrassende hoek duidelijk hoe belangrijk het is om te praten over je problemen.
Met STOM heeft regisseur Vandeputte gekozen voor een voorstelling voor kinderen vanaf 10 jaar. Echter is de voorstelling zo ingenieus opgebouwd dat het voor de kinderen in de zaal van 10 jaar moeilijk te volgen is. Er wordt gespeeld met een aantal theaterwetten waardoor het voor de kijker soms even verwarrend wordt wie, wat en waar speelt. Langzamerhand kom je er achter wie het mysterieuze personage is dat om Ziggy heen draait. Maar op het moment dat je het denkt te begrijpen verandert de code weer, en lijken verhoudingen toch weer anders te liggen.
Na de voorstelling in de foyer bleken grote delen uit de verhaallijn niet begrepen te zijn door een aantal van de kinderen uit het publiek, maar dat deed voor hen niet af aan de totaalbeleving en de boodschap van het stuk. Persoonlijk denk ik dat het stuk beter geschikt zou zijn voor kinderen van 12+, maar zeker ook voor volwassen is het erg aan te raden. De boodschap van de voorstelling is voor hen minstens zo belangrijk als voor de jonge bezoekers.
De cast van STOM zet een geweldige prestatie neer. De verhoudingen tussen de 3 karakters komen steeds op spanning te staan en de acteurs weten feilloos te schakelen tussen empathie en afschuw en tussen lichtheid en de duistere kanten. Ook het theaterbeeld is mooi vormgegeven door Julian Maiwald. Met minimale middelen word je het stuk ingezogen. De hardheid van sommige scenes worden door het lichtplan op een effectieve manier kracht bij gezet.
Ik denk dat STOM van Het Nationale Theater een voorstelling is die uitermate geschikt en waardevol is voor de middelbare scholier en zijn of haar ouders. Ook voor de oudste basisschoolleerling is het zeker geschikt, soms misschien wat lastig te volgen, maar daardoor niet minder indrukwekkend.
