| 23 oktober 2023Contrabassist James Oesi en Kamerata Zuid spelen muziek van zwarte componisten. ‘Tijdens zoektocht ontdekte ik prachtige muziek’. Als tiener vond James Oesi contrabas een intimiderend instrument, zo’n groot gevaarte, terwijl hij zelf nog klein was. Nu is de musicus met zijn strijkinstrument vergroeid. Hij is de enige contrabassist die zich uitsluitend toelegt op solospel. Zijn liefde voor contrabas deelt hij met Etienne Siebens, vaste gastdirigent bij kamerorkest Kamerata Zuid. De twee verdiepten zich in werk van componisten uit de Afrikaanse diaspora en raakten enthousiast over al het moois dat ze ontdekten. Het resultaat van hun zoektocht is een concert van James Oesi en Kamerata Zuid met muziek van zwarte componisten als de Amerikaanse Florence Price en Abdullah Ibrahim, de Zuid-Afrikaanse jazzmuzikant met wie Oesi al eens het podium bij North Sea Jazz deelde.James Oesi woont in Nederland, maar is geboren in Londen en vanaf zijn tweede opgegroeid in Johannesburg in Zuid-Afrika.Op school in Johannesburg repeteerde hij in een string ensemble met violisten en een cellist. Op een goede dag zag een poster van een strijkorkest, zijn blik bleef hangen bij de contrabas. Niemand in het ensemble bespeelde dat instrument, dat was reden voor James Oesi om zijn vinger op te steken.”Die contrabas stond in een afgesloten kamertje. Toen de deur voor de eerste les van slot ging, schrok ik. Het was een intimiderend ding, groter dan ik had verwacht. Tijdens de les zat ik op een hoge kruk.” Naar Moskou De contrabas werd zijn favoriete instrument en hij bleek er goed in te zijn. Zijn vioollerares attendeerde hem op de exceptionele kwaliteiten van Lev Rakov, een contrabasdocent aan het Conservatorium in Moskou. James Oesi deed auditie, werd aangenomen, verhuisde naar Rusland en bleef daar vier jaar. Hij kreeg les in solo, orkest, kamermuziek, solfège, piano, harmonie, maar ook in Russische geschiedenis, leer van Russische klassieke muziek en hij leerde de taal. Geen recept voor geluk De opleiding in Moskou zou zes jaar duren, maar na vier jaar vertrok James Oesi uit Rusland. “Mijn docent was geweldig, maar het was zwaar. Ik was alleen en ik voelde dat ik niet op dezelfde golflengte zat als de mensen daar.” De Amerikaanse klassieke contrabasvirtuoos Gary Karr stimuleerde hem les te gaan nemen bij Quirijn van Regteren Altena, docent aan het Conservatorium in Den Haag. James Oesi deed auditie en de deur ging open. Hij wist diep van binnen dat ‘ie solo wilde spelen. Oesi was een van de weinige klassieke contrabassisten op de opleiding en de enige die solo wilde leren spelen. Hij studeerde af met een 10+. De topmusicus bezit twee contrabassen, waaronder een uit 1872, gebouwd door de Italiaanse vakman Giuseppe Baldantoni. Inmiddels is James Oesi een veelgevraagd musicus. In zijn programma’s speelt James Oesi vooral composities van witte componisten als Bach, Berio, Rachmaninov en Beethoven, maar met het concert met Kamerata Zuid komt daar verandering in. Trillende snaar is zen-moment Etienne Siebens die het concert dirigeert, kent hij al geruime tijd. De twee ontmoetten elkaar bij het Conservatoriumorkest in Den Haag en daarna bij ASKO | Schõnberg Ensemble. Siebens raakt onmiddellijk enthousiast als hij praat over de contrabas. Hij was zelf contrabassist en bespeelt het instrument nog regelmatig. “Even die snaar aanstrijken, dat is voor mij een zen-moment.” Etienne Siebens studeerde orkestdirectie en was vaste gastdirigent van het Brussels Philharmonic, ASKO|Schönberg Ensemble en chef-dirigent bij het Symfonieorkest Vlaanderen. Zijn grote kennis over de contrabas is een aanzienlijk voordeel bij het dirigeren van het concert met James Oesi. De bassist staat op het podium direct naast de dirigent, vlak voor het orkest. Siebens: “We kennen beiden die liefde voor de contrabas. Dat voel ik als ik sta te dirigeren. Op zo’n moment heb ik geen woorden nodig. Zijn stokvoering, zijn linkerhand, ik voel het.” Componisten van kleur nog onbekend De interesse in muziek van zwarte componisten delen ze ook, al buigt James Oesi zich daar nog niet zo lang over. “Op het conservatorium is elke componist die je bestudeert wit. Daardoor ontstaat een beeld dat er geen zwarte componisten zijn. Dat idee had ik, totdat ik me meer ging verdiepen en besefte dat die gedachte niet klopt. Over Mozart, Bach en Wagner is veel geschreven, maar over componisten van kleur weinig. Gaandeweg kwam ik heel mooie muziek tegen.” Mailtje van grote jazzmusicus Van een aantal zwarte componisten die hij leerde kennen, is muziek te horen in het concert met Kamerata Zuid. Ook van Abdullah Ibrahim. De Zuid-Afrikaanse jazzmuzikant is inmiddels een bekende van James Oesi. In Londen bezochten de ouders van Oesi regelmatig concerten van Ibrahim en toen ze naar Johannesburg verhuisden, gingen zijn langspeelplaten mee. Tot zijn verbazing ontving James Oesi enkele jaren geleden een mailtje van hem. “Toen ik het nummer dat in de mail stond belde, kreeg ik Abdullah aan de lijn, ik herkende zijn stem. Ik bezocht hem en speelde Bach voor hem. Hij ging achter de piano zitten, gaf me veel informatie, ook over improvisatie.” Bovendien vertelde Abdullah Ibrahim over zijn ontmoeting met Duke Ellington en beroemde jazzmuzikanten als Miles Davis en John Coltrane. In 2019 speelde James Oesi met zijn idool op North Sea Jazz voor 6000 enthousiaste toeschouwers. Muziek vol levenslust Waar Abdullah Ibrahim een jazzachtergrond kent, daar heeft ander werk in het programma van Kamerata Zuid een klassieke signatuur. Tijdens zijn speurtocht naar componisten uit de Afrikaanse diaspora ontdekte Etienne Siebens de Amerikaanse Jessie Montgomery. Hij raakte onder de indruk. “Ik kende haar niet, maar ze schrijft zo’n mooie muziek. Ze is een interessante, jonge componiste. Haar composities zijn geïnspireerd op volkstaal, op improvisatie, jazz en volksmuziek en ze heeft een sterk gevoel voor rechtvaardigheid. Dat hoor je in haar werk.” “Ik vond een werk van drie minuten en dacht: we moeten in het programma absoluut een tweede werk van haar opnemen. Strum is de titel. Het is prachtig, vol energie, levenslust en vakmanschap.” Out of the box Kamerata Zuid en James Oesi spelen tijdens het concert een nieuw gecomponeerd werk dat is gemaakt door de Amerikaan Derrick Hodge. James Oesi: “Hij is een bijzondere muzikant: jazz, hiphop. We wilden met Kamerata Zuid iets nieuws laten schrijven, ik dacht onmiddellijk aan Derrick Hodge, het was een beetje out of the box.” “Hij schreef een ontzettend gaaf stuk. De relatie tussen strijkorkest en contrabas is mooi. Zelf omschrijft hij het als een dans, als een duet tussen die twee. Er is een bepaalde groove en de harmonieën zijn prachtig.” Etienne Siebens is het met James Oesi eens: “Derrick Hodge laat horen dat contrabas melodisch kan spelen, in het hoge register, in het lage register. Je hoort mooie lyrische passages, afgewisseld met virtuoze loopjes.”  James Oesi en Kamerata Zuid: Zaterdag 28 oktober, 20.00 uur: Concertzaal Tilburg Zondag 29 oktober, 15.00 uur: Philharmonie Haarlem |
